Praksi Psikoloji Danışmanlık Ve Eğitim

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu

Gün içinde duygularım sık sık değişiyor. Kendimi az önce çok iyi hissediyordum ama şu an ya da sanki birazdan kötü hissedeceğim, bunun bir ortası yok bulamıyorum. Bazen etrafımdaki insanları çok seviyorum ama onlar bazen de beni hiç anlamayan, bilmeyen, tanımayan kötü insanlarmış gibi geliyor. Hatta bazen onlardan nefret ettiğimi düşünüyorum. Arada kendimi hissedemediğim boşluk duygusu hissettiğim anlar da yaşıyorum.

Yukarıda yazılanlar borderline kişilik bozukluğu (sınırda kişilik bozukluğu) yaşayan insanların belirtilerinden sadece birkaçı, tamamı değil. Bu yazının amacı da tanı koymanızı sağlamak değil sadece farkındalık oluşturmak. Birazdan belirteceğim maddelerden en az 5 tanesini yaşadığınızı düşünmeniz ve bununla birlikte gerek romantik ilişkilerinizde gerekse sosyal çevrenizle olan ilişkilerinizinde ciddi anlamda etkilendiğini düşünmeniz durumunda borderline'dan şüphelenebilir ve bir ruh sağlığı uzmanından destek talep edebilirsiniz.

Bu yazıda;
Borderline sınırda kişilik bozukluğu nedir?
Borderline sınırda kişilik bozukluğu ne değildir? Borderline sınırda kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir? Borderline sınırda kişilik bozukluğu ne zaman başlar? Borderline sınırda kişilik bozukluğunun nedenleri nelerdir? Sorularına cevap arayacağız.

Borderline, sınırda anlamı taşır. Peki ama bu sınır ne anlam ifade eder? Borderline bireyler psikozun yani gerçekliği değerlendirebilme yetisinin sınırındadırlar. Psikoz, bireylerin olmayan sesleri, görüntüleri duyup görmesi ve bunlara inanmasını tanımlamak için kullanılır. Yani borderline bireyler ne tam anlamıyla psikozdadır ne de tam anlamıyla dışındadırlar. Arada bir yerde gibi düşünülebilir. Biraz metaforik olarak tanımlamak gerekirse cennet ile cehennem arasında arafta kalmak gibi tanımlayabiliriz. Ancak her iki tarafa da sık sık gidip gelirler. Bu nedenle de bazen çok iyi hissederken bazen de çok kötü hissedebilirler. Bazen aşırı güvende hissederken birden bire tehlikede olduklarını hissedebilirler. Bu durum hem kendileri hem de diğerleri ile ilgili algılarında da değişkenlik gösterir. Sevdikleri kişi cennetten gelen çok güzel veya yakışıklı biriyken aniden bir zebaniye dönüşebilir.

Borderline kişilik bozukluğunun belirtileri nelerdir?

Borderline kişilik bozukluğunun DSM-5 e göre (Amerikan Psikiyatri Birliği) tanımlanan belirtilerinden bahsedelim biraz da. Fakat bilmenizi isterim ki bu belirtileri kendinize veya çevrenizdekilere teşhis koyup etiketlemeniz için değil, farkındalık kazanmanız ve şüphelenmeniz durumunda destek alabilmenizi kolaylaştırabilmek adına paylaşıyorum. Borderline kişilik bozukluğu kriterleri DSM-5 te 9 madde olarak sıralanmış ve bu belirtilerden kişinin en az 5 tanesinin yaşanıyor olması ayrıca buna bağlı olarak ta hayatınızın bundan ciddi şekilde etkilenmesi gerekiyor.

1-Gerçek ya da imgesel bir ayrılıktan (terk edilmekten) kaçınmak için yoğun bir çaba göstermek.

Borderline kişilik bozukluğu yaşayan dostlarımız özellikle de terk edilme ve ayrılma konularında aşırı hassas olan insanlardır. Bu konuya karşı çılgınca tepkiler verebilirler. Öyle ki maksadınız terk etmek veya uzaklaşmak olmasa dahi bunu böyleymiş gibi yorumlayabilir veya algılayabilir, bunun sonucunda da aşırı tepkiler sergileyebilirler. Bu tepki sırasında da içlerinde çok güçlü bir hüzün, değersizlik ve kayıp duygusu yaşayabilirler. Bu duyguları ve yorumlamaları sadece karşı cins veya partner ile olan ilişki süreçlerinde değil, aile veya dostluk ilişkilerinde de yaşayabilirler.

Mesela eşi veya arkadaşıyla herhangi bir gün ve saatte buluşmak niyetiyle anlaştı ve o kişi de elinde olan veya olmayan nedenlerle gecikti veya buluşmayı iptal etmek durumunda kaldı. Borderline dostumuz bunu terkedilmek olarak yorumlayabilir, ve bu durum onda yoğun bir korku, değersizlik veya öfke ve nefret duygusu oluşturabilir. Hissettiği duygular sonucunda karşısındakine hem yapışabilir, hem de ne de olsa terk edileceğim düşüncesiyle ben terk edeyim gibi bir davranış sergileyebilir. Terk edilmekten kaçınma çabasının oluşturduğu bu ikilemler nedeniyle gerek romantik ilişkilerinde gerekse arkadaşlık veya aile ilişkilerinde ciddi sorunlar yaşarlar.

2-Gözünde aşırı büyütme, göklere çıkarma ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelen gergin ve tutarsız kişiler arası ilişkiler örüntüsü.

Bu madde de anlatılmak istenen; Borderline dostlarımız ilişki kurdukları kişiyi fazlaca ideal biri olarak görebilir, yüceltebilir, hatalarını veya eksiklerini görmeyebilir. Yani o kişiyi dünyanın en mükemmel kişisi olarak tanımlayabilirler. Ancak aynı kişi yaptığı veya yapacağı en ufak bir hatada yerin dibindeki bir zebaniye de dönüşebilir. Güvenilmez, yalancı veya tutarsızdır artık o.

3-Kimlik karmaşası.

İki uç arasında çok fazla gidip gelmeleri nedeniyle Borderline dostlarımız kendilikleri ile

ilgili de git geller yaşarlar. Yani kendilik algıları da sıklıkla değişim yaşar.

Bir dönem bir inancın mensubu olarak tanımlarken kendilerini bir dönem inançsız veya başka bir inanca mensup olarak çıkabilir hatta bazen bir dönem biseksüel veya heteroseksüelken başka bir dönem başka bir cinsel yönelimle karşımıza çıkabilirler.

Kendilerini bir dönem iyi bir insan olarak tanımlarken bazen de en kötü insanladan biriymiş gibi görebilirler.

4-Kendisine kötülüğü dokunabilecek en az iki alanda dürtüsellik.

Neden sonuç ilişkisini düşünmeden yaptığımız davranışlar dürtüsel davranışlardır. Arzu ve isteklerimizin hemen gerçekleşmesini sağlamaya çalışmak için sergilediğimiz ve bunları erteleyemedigimiz veya sınır koyamadığımız davranışlar olarak ta tanımlayabiliriz. aşırı alkol veya madde kullanımını, harcamaların kontrolsüz biçimde yapılması, tehlikeli biçimde araç kullanmak veya kontrolsüzce yemek yemek gibi... Bu ve benzeri dürtüsel davranışların en az ikisinde kendisine zarar verecek şekilde davranış sergilemek.

5-İntihar girişimleri ya da kendisine zarar verecek davranışlar.

Borderline kişilik bozukluğu yaşayan dostlarımız bazı durumlar neticesinde behsettiğim iki uçtan kendilerini negatif kısımda gördükleri süreçlerde bu duygularla baş edebilmekte güçlük çeker ve tekrar eden intihar girişimlerinde bulunabilirler.

6-Duygulanım da tutarsızlık.

Borderline bireyler yaşananları aşırı uçlarda görüp algılayabildikleri için herhangi bir olay veya kişi ya çok iyidir ya da çok kötü. Dolayısıyla bu durum duygularını da etkileyen bir faktör haline gelir. Gün içinde duygularını iki uçta yaşayabilir çok güvende iken aynı gün içinde tehlikede veya çok mutluyken çok üzgün bir duygu geçişini yaşayabilirler.

7-Süreğen bir boşluk duygusu

Jonice Webb boşluk hissi kitabında şöyle der; İki çeşit şefkat vardır: Diğerlerine ve kendimize karşı beslediğimiz şefkat. Duygusal olarak ihmal edilmiş kişilerde birincisine çok fazla rastlanırken, ikincisi çok az görülür. Borderline bireylerde boşluk hissini derinden yaşayan ve bununla baş etmeye çalışan bireylerdir.

8-Uygunsuz, yoğun bir öfke ya da öfkeyi denetlemek de güçlük çekme.

Buradaki uygunsuzluk borderline bireylerin aslında ortada öfke yaşanmasına neden olacak bir durum yaşanmamışken, kısacası ciddi bir problem yokken ortaya çıkan yoğun öfke duygusunu tanımlar. Ortaya çıkan bu öfke duygusunu kontrol etmekte güçlük çektikleri için bazen sözel bazen fiziksel olarak bu duyguyu karşıya yöneltebilirler. Bazen ise bu öfke duygusu dışarıya değil de kendilerine yöneltebilirler bu da borderline bireylerde anksiyete veya depresyon gibi durumlar yaşamalarına neden olur.

9-Zorlanma ile ilintili gelip geçici, kuşkulu düşünceler ve ağır çözülme belirtileri.

Borderline bireyler yaşadıkları sorunların üstesinden gelemeyecekleri stresli durumlarda etraflarında bulunan kişiler hakkında bazı paranoid düşünceler geliştirebilirler. Sanki diğer kişiler onlara zarar verebilirmiş gibi, herkes onlara karşıymış gibi bir düşünce ve algıya kapılabilirler. Bundan dolayı da insanları hayatlarından çıkarmak isteyebilirler.

Ağır çözülme belirtisini ise şöyle açıklayalım; kendilerine yabancılaşma söz konusudur. Bedenleri kendilerine ait değilmiş gibi bir duyguya kapılırlar.

Borderline sınırda kişilik bozukluğu ne zaman başlar?

Borderline kişilik bozukluğu ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde gelişmeye başlar.

Borderline sınırda kişilik bozukluğunun nedenleri nelerdir?

Borderline kişilik bozukluğunun gelişmesinde tek bir nedenden bahsetmek mümkün değildir. Birçok etken sorumludur. Erken çocukluk dönemlerinde temel bakım, ilgi ve destek eksikliklerinin oluşturduğu travmatik durumlar risk faktörleri arasında gösterebiliriz. Bununla birlikte birinci derecede borderline bir yakına sahip olmakta risk faktörleri arasında gösterilebilir. Çocukluk çağı travmaları ve kalıtım da birçok bozukluğun gelişiminde olduğu gibi Borderline kişilik bozukluğunun gelişmesindeki nedenler arasında sayabiliriz.

Burada Amerikan Psikiyatri Birliğinin (DSM-5 ) belirttiği 9 belirtiden bahsettim. Ancak tekrar belirtmekte yarar var bu belirtilerden bir kaçını yaşadığınızı düşündüğünüz için kendinizi veya başkalarını etiketlemeyin. Buradaki belirtilerin bir kısmını dönemsel olarak herkes yaşayabilir. Fakat bunlardan 5 belirtiyi ciddi biçimde yaşadığınızı düşünüyorsanız mutlaka bir ruh sağlığı profesyonelinden yardım alın.

Blog Detayı